PMP® Sınavına hazırlanırken öğrenilmesi gereken konulardan bir diğeri motivasyon teorilerdir. Proje yönetirken kişileri bir araya getirmenin yetmediği, kişilerden bir takım oluşturmak ve takımı verimli çalışacak şekilde proje hedefine odaklamak gerekiği hepimizin malumu. Motivasyon teorileri bize bu konuda ışık tutuyor. PMP® sertifikasına sahip olmak için gireceğiniz sınavda bu teorilerden bazılarını belli düzeyde ve teorisyenlerin soyadlarıyla birlikte bilmeniz gerekiyor.
Vıctor Vroom’un Beklenti Teorisi
Proje ekibimizdeki kişilerin proje hedeflerine istekle odaklanıp motive olmaları için bazı beklentiler içinde olmaları çok doğaldır. Vroom’un Beklenti Teorisi bu konuya ışık tutarak kişilerin bir hedefe ulaşmak için istekli olmalarını sağlayanın sonuçta elde edecekleri olduğunu söyler. Elde edilen bir ödül ya da haz olabilir.
Douglas McGregor’un X ve Y Teorisi
X Teorisi
Sıradan kişiler çalışmayı sevmezler ve tembeldirler. Çalışmaktan kaçmak için yollar ararlar. Bu isteksizlikleri nedeniyle çoğu insan zorlanmalı, yönetilmeli ve hatta cezayla tehdit edilmelidir. Denetim kalktığında çalışmayı bırakacaklardır.
Y Teorisi
İnsanlar çalışkandır ve çalışmak insanlar için oyun oynamak ya da dinlenmek gibi keyif verici ve doğaldır. İnsanlar bu nedenle zaten keyifli ve istekli olarak çalışırlar.
Frederich Herzberg’in Çift Faktör Teorisi
Herzberg araştırlarının sonucunda insanların iş yerindeki motivasyonunda “koruyucu (hijyen) etkenler” ve “isteklendirici (motive edici) etkenler” olmak üzere iki farklı etken grubunun varolduğunu görmüştür. Herzberg’in Çift Faktör Terosi bu araştırma sonucunda doğmuştur.
Koruyucu etkenler yok olduğunda ve isteklendirici etkenlerin var olmaya başladığında hissedilir ve etki eder diyebiliriz.
Düzenli aldığımız maaşımız, iş sürekliliği güvencesi, konforlu iş ve çalışma koşulları, şirket kültürü gibi var olduğunda pek de farkında olmadığımız ve motivasyonu arttırmayan ama kaybettiğimizde motivasyonumuzu azaltıp tatminsizlik yaratan etkenler hijyen faktörlerdir.
Motivasyon artışı sağlayarak çalışma istekliliğimizi arttıran etkenler ise kişisel gelişim ve yükselme fırsatları, başarı duygusu, tanınma ve saygınlık gibi motive edici faktörlerdir.
Abraham Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Teorisi
Maslow tarafından ortaya atılıp geliştirilmiş bir insan psikolojisi teorisidir. İhtiyaçlar hiyerarşisi 5 ana kategoriye ayrılmaktadır:
- Fizyolojik Gereksinimler: Besin, cinsellik, uyku ve buna benzer temel yaşamsal gereksinimler.
- Güvenlik Gereksinimi: İş güvencesi, kendini ailesini ve sevdiklerini güven içinde hissetme.
- Sosyal Gereksinimler: Ait olma, kabul edilme sevilme.
- Saygınlık Gereksinimi: Değer verilme, statü kazanma, tanınma, sayılma.
- Kendini Gerçekleştirme: Olgunluk, erdem, yaratıcılık, doğallık.
Hiyerarşinin 1. ve 2. basamağını temel gereksinimler oluştururken 3., 4. ve 5. basamağı sosyo psikolojik gereksinimler oluşturmaktadır. Kişiler bu gereksinim basamakları tırmanırken bulunduğu basamaktaki gereksinimlerin karşılanması durumunda bir üst basamaktaki gereksinimleri karşılamaya yönelir. Aşılmış basamaklar artık isteklendirici (motive edici) olma özelliğini yitirmiştir.
