PMP® Sınavına hazırlanırken öğrenilmesi gereken konulardan bir diğeri motivasyon teorileri, ve modelleridir. Proje yönetirken kişileri bir araya getirmenin yetmediği, kişilerden bir takım oluşturmak ve takımı verimli çalışacak şekilde proje hedefine odaklamak gerektiği hepimizin malumu. Motivasyon teorileri bize bu konuda ışık tutuyor. PMP® sertifikasına sahip olmak için gireceğiniz sınavda bu teorileri anlamış olmamız gerekli. Teorisyenlerin soyadlarıyla birlikte bilmeniz fayda yaratabilir.
Victor Vroom’un Beklenti Teorisi
Proje ekibimizdeki kişilerin proje hedeflerine istekle odaklanıp motive olmaları için bazı beklentiler içinde olmaları çok doğaldır. Vroom’un Beklenti Teorisi bu konuya ışık tutarak kişilerin bir hedefe ulaşmak için istekli olmalarını sağlayanın sonuçta elde edecekleri olduğunu söyler. Elde edilen bir ödül ya da haz olabilir.
Douglas McGregor’un X ve Y Teorisi
X Teorisi
Sıradan kişiler çalışmayı sevmezler ve tembeldirler. Çalışmaktan kaçmak için yollar ararlar. Bu isteksizlikleri nedeniyle çoğu insan zorlanmalı, yönetilmeli ve hatta cezayla tehdit edilmelidir. Denetim kalktığında çalışmayı bırakacaklardır.
Y Teorisi
İnsanlar çalışkandır ve çalışmak insanlar için oyun oynamak ya da dinlenmek gibi keyif verici ve doğaldır. İnsanlar bu nedenle zaten keyifli ve istekli olarak çalışırlar.
William Ouchi’nin Z Teorisi
Douglas Mc Gregor tarafından oluşturulan X ve Y Kuramının verilerinden de yararlanarak bir alternatif oluşturan Z teorisi; istikrarlı istihdamı, yüksek üretkenliği ve yüksek ahlakı ve çalışan memnuniyetini teşvik eder. Çalışanların hem işte hem de özel hayatlarında refahına güçlü bir şekilde odaklanarak onlara ömür boyu iş teklif ederek çalışanların bağlılığı artırılır.
Frederich Herzberg’in Çift Faktör Teorisi
Herzberg araştırlarının sonucunda insanların iş yerindeki motivasyonunda “koruyucu (hijyen) etkenler” ve “isteklendirici (motive edici) etkenler” olmak üzere iki farklı etken grubunun varolduğunu görmüştür. Herzberg’in Çift Faktör Terosi bu araştırma sonucunda doğmuştur.
Koruyucu etkenler yok olduğunda ve isteklendirici etkenlerin var olmaya başladığında hissedilir ve etki eder diyebiliriz.
Düzenli aldığımız maaşımız, iş sürekliliği güvencesi, konforlu iş ve çalışma koşulları, şirket kültürü gibi var olduğunda pek de farkında olmadığımız ve motivasyonu arttırmayan ama kaybettiğimizde motivasyonumuzu azaltıp tatminsizlik yaratan etkenler hijyen faktörlerdir.
Motivasyon artışı sağlayarak çalışma istekliliğimizi arttıran etkenler ise kişisel gelişim ve yükselme fırsatları, başarı duygusu, tanınma ve saygınlık gibi motive edici faktörlerdir.
Abraham Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Teorisi
Maslow tarafından ortaya atılıp geliştirilmiş bir insan psikolojisi teorisidir. İhtiyaçlar hiyerarşisi 5 ana kategoriye ayrılmaktadır:
- Fizyolojik Gereksinimler: Besin, cinsellik, uyku ve buna benzer temel yaşamsal gereksinimler.
- Güvenlik Gereksinimi: İş güvencesi, kendini ailesini ve sevdiklerini güven içinde hissetme.
- Sosyal Gereksinimler: Ait olma, kabul edilme sevilme.
- Saygınlık Gereksinimi: Değer verilme, statü kazanma, tanınma, sayılma.
- Kendini Gerçekleştirme: Olgunluk, erdem, yaratıcılık, doğallık.
Hiyerarşinin 1. ve 2. basamağını temel gereksinimler oluştururken 3., 4. ve 5. basamağı sosyo psikolojik gereksinimler oluşturmaktadır. Kişiler bu gereksinim basamakları tırmanırken bulunduğu basamaktaki gereksinimlerin karşılanması durumunda bir üst basamaktaki gereksinimleri karşılamaya yönelir. Aşılmış basamaklar artık isteklendirici (motive edici) olma özelliğini yitirmiştir.
McClelland’ın İhtiyaçlar Teorisi
Başarı, güç ve birliktelik ihtiyacının, iş ortamında insan davranışlarını nasıl etkilediğini açıklayan bir motivasyon modelidir. Baskın isteklendiriciler kişiden kişiye farklılık gösterir.
Baskın İsteklendiriciler:
- Başarı İhtiyacı
- Güç İhtiyacı
- Birliktelik İhtiyacı
Pink’in İçsel ve Dışsal Motivasyon Teorisi
Karmaşık ve zorlu işler için, içsel motive ediciler çok daha uzun ömürlü ve daha etkilidir. Pink, üç tür içsel motivasyonu tanımlar:
- Özerklik
- Ustalık
- Amaç
Csikszentmihalyi’nin Akış Teorisi
Kişiyi mutlu edecek iş, kişinin akışta kalmayı sağlamalıdır. Kişinin akışta kalmasını sağlayan işler, kişiyi:
- Zorlayan,
- Anda kalmasını sağlayan,
- Geliştiren,
işlerdir.
Yorum bırakın