Stok Fotoğrafçılığı

Fotoğraf bir yönü ile gönlümüzü yakalamış çekmiş kendine. Kimimiz düşmüş yollara gezi fotoğrafçılığı yapmış, kentleri köyleri belgelemiş, doğaya vermiş gönlünü, eşsiz manzaralar doğa detayları yakalamış. Kimimiz insanları sevmiş portreler çekmiş, yaşamlara tanıklık etmiş. Bu işi profesyonel olarak yapıp yaşamını kazananlar da belli branşlarda uzmanlaşmış.

Sonunda bir çoğumuz dönüp baktığımızda yılların bilgi birikimi, emeği ve göz nuru ile oluşmuş belli ekonomik değeri olan, ya aklımıza gelmediğinden ya da değerlendirme yollarını bilmediğimizden ekonomiye kazandıramadığımız arşivimizi görür ve zaman zaman bu arşive bakıp nasıl değerlendirebileceğini düşünürüz.

Öte yandan hemen hemen tüm kurumlar yoğun olarak farklı konularda görsel malzemeye gereksinim duyarlar ve kullanırlar.

Görsel malzemeye gerek duyan, gereksinimi olan görseli kendi olanakları yada özel çekimle karşılayamıyorsa görsel stok ajanslarından hazır fotoğraf almayı seçer. Eğer zaman kısıtı varsa hazır stok fotoğrafları kaçınılmaz çözüm haline gelir. Pazardaki bu talep, farklı bir fotoğraf işini, stok fotoğrafçılığını doğurmuştur.

İster profesyonel olalım, ister belirli bir düzeye gelmiş amatörler olalım, stok fotoğrafçılığı işinde yerimizi almamamız için bir neden yok. Yalnızca stok fotoğrafçısı gibi düşünmeye o gözle bakmaya çalışmamız ve çalışmalarımıza bu bakışla yön vermemiz gerekli.

İsterseniz konuyu şu başlıklar altında inceleyelim:

• Pazar neden stok fotoğrafını tercih eder?
• Pazar nelere gerek duyuyor?
• Pazarın nelere gerek duyduğunu nasıl öğreneceğiz?
• Biz pazarın neresindeyiz?
• Bir stok fotoğrafı nasıl olmalıdır?
• Hazır görsel satın alma süreci nasıl işler?
• Oluşturduğumuz stoku nasıl pazarlarız?

Pazar neden stok fotoğrafını tercih eder?

Burada en önemli faktörler zaman, maliyet ve olanaksızlıktır. Proje aceledir. Acil olarak projedeki amaca uygun görsel malzeme gereklidir. Özel çekim yaptırmak pahalı bir çözüm olabilir ya da bulunulan zaman dilimi ve koşullarda istenilen fotoğrafı çekmeye olanak yoktur. Bu durumda başvurulan kaçınılmaz kaynak hazır görsel stoklarını sunan fotoğrafçılar yada ajanslardır.

Pazar nelere gerek duyuyor?

Bu soruya şöyle bir yanıt vermek istiyorum. Lise dönemimde bir öğretmenime “sınavda nerelerden soru gelebilir” diye sorduğumda aldığım yanıt “un çuvalının neresine vurursan orasından un çıkar” olmuştu. Stok fotoğrafçılığı da böyle bir uğraş. Her konudaki görsele ihtiyaç var. Ama neyin ne zaman gerekeceği bilinmeyen bir konu. Müşteriniz istediğinde stokunuzda varsa değerlendirirsiniz. Eğer yoksa çekip stokunuza almak için zamanınız yoktur ve en azından o iş kaçmıştır. 1980’li yıllardı sanırım bir müşteri için çayırda tek başına otlayan bir kuzu fotoğrafı aranmış ama İstanbul’da hiç bir fotoğrafçıda bulunamamıştı

Tarihi ve turistik yerler, doğal güzellikler pazarın her dönem de vazgeçilmez ihtiyaçlarıdır. Kentler, her yöreden insanlar, iş yaşamı, her türden nesne fotoğrafları, soyut kavramları simgeleyebileceğimiz fotoğraflar vs. bu listeyi istediğiniz kadar uzatabilirsiniz.

Türkiye özelinde bakarsak projeye uygun yazılı model izni olan Türk insanı fotoğrafları temininde zorluk çekilen en önemli konudur. Yaratıcı çalışmalarında görsel kullananlara “Neyi bulamıyorsunuz?” dediğinizde alacağınız ortak yanıt bu olacaktır. Çalışmalarda gördüğünüz özel çekim olmayan insan fotoğraflarının neredeyse tamamı Amerikalı, Kanadalı yada başka bir ulusun insanıdır. Bir sigortacı mutlu aile fotoğrafı arar ama Türk ailesi bulamaz. Özel çekim yaptıramıyorsa mecbur kalır yurt dışı kaynaklı fotoğraflar kullanmaya. Fakat bu durumda tüketici o fotoğrafı gördüğünde kendinden hissetmez ve tam bütünleşemez.

Pazarın nelere gerek duyduğunu nasıl öğreneceğiz?

Bunu aslında kimseye sormamıza gerek yok. Bunu pazar sürekli söylüyor ve bas bas bağırıyor. Her gün gördüğümüz dergiler, gazeteler, billboardlar, reklam afiş ve panoları, her gün gezdiğimiz İnternet siteleri bize nelerin kullanıldığını söylüyor.

Pazarın gereksinimlerini görebilmek için tüm mecraları izlemek gerekiyor. Ama “hafıza-i beşer nisyan ile maluldür” der eskiler. Doğru, hepimiz unutuyoruz. Eğer istersek unutmanın önüne geçmek için önlem alabiliriz. Mecbur değiliz ama, bir dosya oluşturup gördüğümüz örnekleri kesip bir dosyada biriktirebilir ve bu dosyadaki fotoğrafları nelere gerek duyulduğunu anlamak için kullanabiliriz.

Biz pazarın neresindesiniz?

Eğer stok fotoğrafçılığı ile ek uğraş olarak değil de ciddi olarak ilgilenecek ve yoğunlaşacaksak pazarın neresinde olduğumuzu doğru saptamalıyız. Oluşturduğumuz dosyaya ve arşivimize bakıp karşılaştırma yaptığımızda ne kadar örtüşüyor? Biz hangi tür fotoğrafları çalışınca daha mutlu, rahat ve başarılıyız? Gelecekte pazarın neresinde yer almak istiyoruz ve oraya varmak için neler yapmanız gerekir? Bunları saptamalı ve bu doğrultuda çalışmalarımızı yönlendirmeliyiz. Bunun için dosyamızı ve arşivimizi karşılaştırmalı örtüşmeyen noktaların neler olduğunu doğru analiz etmeli ve bu açık noktaları gidermenin yollarını aramalıyız.

Bu dosyayı kullanarak neleri saptayabiliriz?

• Çalışılmamış eksik konuları saptayabilir ve bu konularda çalışmalar yapabiliriz.
• Konu çalışılıp çok işlenmiş olabilir ama siz farklı bir tarz getirebiliyorsanız bu tarz boşluğunu doldurabilirsiniz.

Bir stok fotoğrafı nasıl olmalıdır?

Bu sorunun doğru yanıtına yaklaşabilmek için bazı başlıklara birlikte bakalım.

• Kompozisyon ve kadraj
  Kompozisyon ve kadraj hataları olmamalıdır. Konunun dikey kadrajı mutlaka kullanmalı, mümkünse hem dikey hem yatay kadraj kullanılarak alternatifli çalışılmalıdır. Grafiker tasarımına göre yatay yada dikey kadraj kullanmak isteyebilir. Sayfa düzeninde dikey kullanım oranı daha fazladır. Eğer konu yatay ise yaratıcılığınızı kullanmalı ve dikey çekmenin yolunu bulmalıyız.

• Boşluklar
  Kadrajda boşluklar olan alternatifler de çalışın. Yaratıcı çalışmayı yapan grafikerin mesajlarını/sloganlarını yazmak için fotoğrafın içinde boş yere gereksinimi olacaktır.

• Porte ve insan fotoğrafları
  Yazılı model izni mutlaka alınmalıdır. Reklam veren yazılı model izni olmayan fotoğrafları kullanmak istemeyeceğinden yazılı model izni olmayan fotoğraf ticari değerini kaybedecektir.

• Film
  Profesyonel kalitede ince grenli film kullanılmalıdır. Küçük format kullanılıyorsa iri grenli filmden kesinlikle kaçınılmalıdır. Saydam film kullanılmalı ve filmler profesyonel kalitede iş yapan laboratuvarlarda yıkatılmalıdır.

• Sayısal çekimler
  DSLR makinelerde belli olgunluğa erişmiş ve bu işte kullanılabilir duruma gelmiştir. Sayısal makinelerle yapılan çekimlerde sıkıştırılmış TIFF yada RAW gibi sıkıştırılmamış formatlar yeğlenmelidir.

• Işık
  Konu iyi aydınlanmış olmalıdır. Örneği bir jimnastikçinin spor salonunun cıvalı ampulle aydınlatılmış doğal aydınlatması ve yüksek asalı filmle çekildiğinde elde edilen sonuç stok fotoğrafı için istenilmeyen bir fotoğraf olacaktır. Renkli giysiler içinde ve doğru ışık setiyle çekilmelidir.
  Dış mekanda tarihi bir yerin fotoğrafını çekiyorsanız çekimi doğru saatte yapmalısınız. Geziniz sırasında uygun saatte orada değilseniz, ışık ters ise çekeceğiniz fotoğraf sizin için bir anı ve belge değeri taşıyacaktır, fakat ticari değeri olmayacaktır.

• Modeller
  Modellerinizin çok güzel bayanlar yada yakışıklı erkekler olması gerekmiyor. Fakat objektife güvenle bakan bakımlı modeller olmaları gerekiyor. Örneğin modelin gömleği temiz ve ütülü olmalıdır.

• Marka görünmezliği
  Kadrajdaki ürünlerin markaları görünmemelidir. Hiç bir reklam veren başka bir firmanın reklamını kendi reklamında yapmak istemeyecektir.

Hazır görsel satın alma süreci nasıl işler?

Genellikle görsel satın alma işlemini reklam veren adına yaratıcı çalışmayı yapan reklam ajansı gerçekleştirir. Aday görselleri seçer, müşterisine sunar ve kullanımına karar verilen görseli satın alarak çalışmasında kullanır.

Müşteriniz zaman kısıtı olan bir sektörde iş yapmaktadır ve gereksinimi olan görseli arayıp bulmak için ayıracağı zaman kısıtlıdır. Bu nedenle kendisine en bol seçeneği en kısa sürede sunan kanalları tercih eder.

Hazır stoklara ulaşmakta en çok tercih ettiği yöntemler şöyle özetlenebilir:

• Görsel stok ajanslarını arayıp müşteri temsilcisine ihtiyacını bildirmek,
• Stok fotoğrafçılığı yapan tanınmış fotoğrafçıları arayıp ihtiyacını bildirmek,
• Görsel stok ajanslarının hazır kataloglarını incelemek,
• İnternet üzerinden on-line satış ve teslimat yapan görsel stok ajanslarının sitelerini kullanmak,

İlk yöntem en çok kullanılan yöntemlerden biridir. Fotoğraf arayan en zamanı harcayarak işi müşteri temsilcisine havale ediyor. Müşteri temsilcisi gereken aramayı ve ön elemeyi yaparak seçtiği görselleri müşterisine iletiyor.

Stok fotoğrafçılığı yapan tanınmış fotoğrafçıları aramak ise, reklam veren yada reklam ajansı gibi birinci yöntemdeki müşteri temsilcilerinin de kullandığı bir yöntem. Burada önemli konu tek başınıza kaliteli ve büyük bir stoka sahip olmanız ve isim yapmış olmanızın gerekliliği.

Üçüncü yöntem ise görsel stok ajanslarının yayınladığı ve hedef müşteri kitlelerine dağıttıkları katalogların yada İnternet üzerinde sunulan katalogların kullanılmasıdır. Basılı katalogları kullanmanın bir dezavantajı ajansın sürekli gelişen stokundaki yeni görselleri görememektir. On-line satış yapmasa da arşivini İnternet üzerindeki kataloglarında sunan ajanslar bu dezavantajı taşımazlar.

Bu ilk üç yöntemde de seçimi yapmak ve görseli satın alarak kullanmaya başlamak arasında geçen bir zaman kaybı vardır.

Dördüncü yöntemde ise ilk üç yöntemde yer alan ortak dezavantaj olan görselin aranmaya başlaması ile müşterinin eline geçmesi arasında oluşan zaman kaybı ortadan kalkmıştır. Müşterinin internet üzerinde hızlı ve kolay kullanılan bir site ile sunulan görseller arasından arama yaparak aradığı görseli satın alması ve bilgisayarına indirerek teslim alması dakikalarla ölçülebilen kısa bir sürede gerçekleşebilmektedir. Müşteri sürekli güncek arşivi görmekte, yalnız istediği konudaki görsellere bakarak zaman kazanmaktadır.

Oluşturduğumuz stoku nasıl pazarlarız ?

Stok fotoğrafçılığı konusunda çalışmalar yaptık. Arşivimizden ve/veya yeni çalışmalarla bir stok oluşturmaya başladık yada elimizde var olan arşivle şansımızı denemek istiyoruz. Peki bunu pazara nasıl sunacağız?

Hazır görsel satın alma sürecinin nasıl işlediğini gördük. Şimdi kendimize uygun bir yöntem seçip stoklarımızdaki görselleri pazara ulaştırmamız gerekli. Başlangıç için bana en pratik görünen çözüm görsel stok ajansları ile çalışmaktır. www.photolink.de gibi sitelerden dünyadaki bir çok stok ajansına ulaşma imkanı bulabilirsiniz. Türkiye’de ise ulaşıp birlikte çalışabileceğiniz ajanslar mevcuttur. On-line satış ve teslimat yapan ajanslara dünyadan www.gettyone.com, www.corbis.com ve Türkiye’den www.diaturk.com ve www.gp724.com örnek olarak verilebilir.

Stok görselleri çoklukla reklam sektöründe kullanılmaktadır. İletişim sağlayan kavram fotoğrafları, insan, yaşam sitili, iş dünyasından görüntüler, spor, endüstri en çok aranan konulardır. Bu konuları güncel olarak takip etmeli için reklam dünyasındaki eğilimleri izlemeliyiz.

Başarılı çok satan stok fotoğrafçıları uzun zaman sonucu fotoğrafçı/ajans iletişimi içinde oluşur. Fotoğraflarınız çok iyi olabilir. Ancak pazara sunulan birkaç fotoğrafın bir önemi yoktur. En iyi satan stok fotoğrafçıları pazardaki stoklarını sürekli arttıran pazara sürekli yeni iş üreten fotoğrafçılardır.

Gelişen teknoloji işin zanaat kısmını büyük ölçüde hallettiğinden işin zanaatını iyi yapmak artık bir beceri olmaktan çıkmıştır. İyi stok fotoğrafçısı aklını kullanan ve pazarda fark yaratabilen fotoğrafçıdır.

Kayıt olup hemen başlayın.

İhsan Gerçelman

27 Mart 2004